* Waarom vinden we sommige vormen van trots nastrevenswaardig en andere niet? 

* Voor het christendom was het een HOOFDZONDE. 

Trots heeft oorlogen veroorzaakt, maar kan evengoed een motivatie zijn om de wapens neer te leggen. Marcolm X!

* Evolutionaire psychologen beschrijven trots als een succesvolle intimidatietactiek, maar we hebben zelden een hoge dunk van iemand die te OPENLIJK TROTS is. We waarderen NEDERIGHEID. En toch kan trots ons motiveren om onze doelen te bereiken en de lat hoog te leggen.

* Of trots goed of slecht is? Dat onderscheid kun je niet altijd helder maken. Wanneer is trots een instrument van EMPOWERMENT, en wanneer slechts een verzoek om bevestiging van wat al is? 

* Iemand die trots is, kan zich BETER VOELEN dan anderen, maar ook precies even goed. 

Uit: Trots, De filosofie van een emotie. Inleiding: p. 13-14
Auteur: Martha Claeys; Boom, 2023

Volgens ARISTOTELES: Wel zei hij dat je enkel op een goede manier trots kunt zijn als je ook echt goed bent. .. De belofte van trots is een aanmoediging om HET GOEDE te doen. 

GREGORIUS DE GROTE, 64 ste paus van de katholieke kerk: 
Trots prijkte helemaal bovenaan de lijst van hoofdzonde.
Kerkvader Augustinus: Trots leid je juist weg van het goede. Hij vond trots PERVERS. Deugdelijk was nederigheid, en zelfs schaamte en schuld. 

THOMAS van AQUINO wees trots af als een vorm van ZELFOVERSCHATTING. En toch is de liefde voor jezelf niet geheel taboe in het christendom. ‘Hou van je buur als van jezelf.’

THOMAS HOBBES (17de eeuwse Engelse denker) waarschuwde dat trots gevaarlijk is, omdat het de gelijkheid tussen mensen kan schaden. Trots is het menselijk verlangen om SUPERIEUR te zijn aan anderen, en moet dus vooral ingetoomd worden als we vreedzaam willen samenleven. Die competitie is schadelijk, omdat ze je aanspoort om anderen naar beneden te drukken. 

DAVID HUME (Schotse filosoof 18de eeuw): Voor hem was trots het plezierige gevoel dat je krijgt als iets wat je aan jezelf verbonden is, goed is. Dit gaat in de traditie van Aristoteles. Trots getuigt ervan dat de evaluatie van anderen ons niet koud laat, dat we niet zomaar onze zin doen zonder ons te bekommeren om HET EFFECT dat ons gedrag op anderen heeft. Bovendien kan trots ons MOTIVEREN om iets te bereiken. Volgens evolutionaire biologen is dat een van de functies van trots: een beloning voor inspanningen en voor gedrag dat de groep ten goede komt. 

De Franse verlichtingsdenker JEAN-JACQUES ROUSSEAU maakt trots ons ALERT VOOR ONRECHT. Door onze eigen situatie te vergelijken met die van een ander kunnen we namelijk oneerlijke verdeling ontwaren. Vergelijking met anderen is dan niet alleen goed, maar noodzakelijk. 

Trots kan gaan over de gelijke, respectvolle behandeling en tegelijkertijd kan het leiden tot zelfoverschatting. 

Uit: Trots, De filosofie van een emotie. Inleiding: p. 17-20
Auteur: Martha Claeys; Boom, 2023

Waardering en respect worden weleens door elkaar gebruikt, maar filosofen maken een scherp onderscheid. RESPECT, ook zelfrespect, gaat over de basiserkenning van MENSELIJKHEID. .. We zijn ALLE mensen een bepaalde behandeling verschuldigd, ongeacht hoe bewonderenswaardig of getalenteerd iemand is. Iedereen heeft recht op bepaalde vrijheden, privacy, fysieke integriteit of bescherming tegen vernedering. Respect betekent dat je deze BASISRECHTEN erkent en respecteert. Zelfrespect gaat over de erkenning van menselijkheid IN JEZELF en de overtuiging dat je op basis daarvan een bepaalde behandeling verdient. Met die houding erken je de GELIJKHEID tussen mensen. Je erkent dat je exact evenveel respect verdient als een ander.

Uit: Trots, De filosofie van een emotie. Inleiding: p. 32-37Auteur: Martha Claeys; Boom, 2023

Bij (zelf)WAARDERING gaat het erom dat je een kwaliteit of prestatie van jezelf waardeert. Vaak komt daarbij dat je jezelf onderscheidt van anderen: ik ben ergens opmerkelijk goed in, beter dan gemiddeld. Het verlangen naar de trots die bij zelfwaardering komt kijken, kan een DRIJFVEER zijn om je talenten te ontplooien en dingen te verwezenlijken. Maar zulke zelfwaardering komt al snel in het domein van COMPETITIE en VERGELIJKING. Ze heeft een schaduwzijde, want ze kan ons ertoe aanzetten om anderen neer te halen of hun mislukking toe te wensen. Trots slaat gemakkelijk om in ARROGANTIE of zelfoverschatting. Het is daarom belangrijk om goed af te bakenen wanneer dat gebeurt, en om na te gaan hoe we dat risico kunnen indammen, zodat we trots toch kunnen behouden als POSITIEVE DRIJFVEER 

Uit: Trots, De filosofie van een emotie. Inleiding: p. 36-37Auteur: Martha Claeys; Boom, 2023

“Volgens psychologe Jessica Tracy is trots erg nauw verbonden met ZELFWAARDERING. Trots is een fijn gevoel dat je krijgt als je iets goed hebt gedaan. Trots is een soort beloningsmechanisme voor geleverd werk. Tracy schat trots bijzonder hoog in. Volgens haar is trots de MOTOR die mensen voortstuwt  om hun ambities waar te maken en zichzelf te BLIJVEN ONTWIKKELEN. … De uitkomst van een INSPANNING is vaak onzeker, en toch blijven mensen aan moeilijke taken beginnen en stellen ze grootse doelen voor zichzelf. .. 

Tracy benadrukt dat trots niet enkel draait om lof van anderen, maar vooral om LOF die we VAN ONSZELF krijgen. We zoeken paden op die we betekenisvol en de moeite waard vinden, die ons leven zin geven, en kiezen niet zomaar voor plezier of gemak. We verlangen naar prestaties die het banale overstijgen en we zoeken het gevoel op dat we iets belangrijks aan het doen zijn, of dat we aan iets bouwen.“

Uit: Trots, De filosofie van een emotie. Inleiding: p. 40-41
Auteur: Martha Claeys; Boom, 2023

“Het verlangen naar ZELFWAARDERING dat ons aanmoedigt om onze doelen te bereiken, zoals Tracy het schetst, klinkt als iets om te KOESTEREN. Een GOEDE zelfwaardering wordt door psychologen ook in verband gebracht met welzijn, prestaties en goed gedrag, terwijl LAGE zelfwaardering samenhangt met vijandigheid, agressie naar anderen en jezelf, en mentale gezondheidsproblemen. 

Maar DE LIJN tussen zelfwaardering en zelfoverschatting is DUN. Hoe groot mag de rol van de ander zijn in hoe je naar jezelf kijkt: wanneer is het goed om die serieus te nemen, en wanneer is het beter om de mening van anderen van ons af te schudden? … Waardering , van anderen en van onszelf, is vaak verbonden met competitie en onderlinge vijandigheid, waarbij de een alleen maar kan klimmen als de ander valt. Onze zoektocht naar zelfwaardering kan LELIJKE VORMEN aannemen. “

Uit: Trots, De filosofie van een emotie. Inleiding: p. 43-44Auteur: Martha Claeys; Boom, 2023

• Trots gaat om jezelf GROOT MAKEN, soms te groot, soms zo groot dat het ten koste gaat van de ruimte van een ander. 

• Trots werkt NARCISME in de hand, is het idee en verhindert ons om buiten onszelf te kijken. 

TOCH

• moeten we die emotie NIET zomaar AFSCHRIJVEN. Sterker nog, soms moeten we trots juist VERWELKOMEN. … Ze herinnert ons aan onze WAARDE en BESTAANSRECHT. 

Je kan jezelf op DRIE MANIEREN naar waarde schatten.

1 ZELFWAARDERING is de basis voor trots wanneer je een prestatie of inspanning hebt geleverd.
2 ZELFRESPECT is de trots die uitgaat van een waarde in de mens als mens, ongeacht prestatie of verdienste.
3 ZELFLIEFDE is trots over de aandacht voor je eigen bestaan, je voorkeuren en verlangens en je verhouding tot de mensen rondom je. 

EN DIT KAN OOK ….

Elk van deze vormen kan uit de BOCHT VLIEGEN. 

Uit: Trots, De filosofie van een emotie. Conclusie: p. 181 - 183Auteur: Martha Claeys; Boom, 2023

“Trots is contextgebonden. Dat wil ook zeggen dat iemand in één opzicht wat trotser mag zijn, en in een ander minder. Anders Breivik heeft geen trots nodig als het gaat om zijn STATUS al witte man, maar mogelijks wel als het gaat om zijn status als ONZEKER INDIVIDU dat ter compensatie van een laag zelfbeeld en een ONVERMOGEN om in het reine te zijn met zichzelf macht en controle zoekt door middel van haar en geweld. Sterker nog: doorgeslagen trots is niet zelden een gevolg van diepgewortelde SCHAAMTE en ZELFHAAT, en het onvermogen om ZICHZELF naar WAARDE te schatten. Je kan bij één persoon tegelijk een gebrek én een teveel aan trots vinden, precisie omdat trots veelvuldig en contextgebonden is.“

Herken je dit? Bij anderen en bij jezelf?